Светски ден на влажните живеалишта
Мечките во Преспа не познаваат граници
Партнерите на ПреспаНЕТ спроведоа двегодишна прекугранична студија за генетската состојба на кафеавата мечка во преспанското сливно подрачје. Во есента 2018 и 2019 се организираа теренски акции за да се собере што е можно повеќе свеж генетски материјал од мечки. Примероците беа испратени на анализа на Биотехничкиот факултет на Универзитетот во Љубљана, Словенија.
Резултатите се доста интересни и поучни, и укажуваат на најмалку 51 единка во прекуграничниот преспански регион, од кои 19 женки и 32 мажјаци, што е во рамки на очекуваното. Генетската разновидност на мечките е доста добра, за нијанса посиромашна од популациите во западен Балкан (Босна, Црна Гора, Хрватска и Словенија), но значително повисока во однос на останатите популации низ Европа (пр. Италија и Шпанија). „Префаќањето“ на исти единки повеќе пати овозможи да добиеме увид за нивното просторно однесување, односно докажавме дека мечките се движат и прават големи екскурзии низ цела Преспа (претставено на карта во извештајот). Овој податок силно ја афирмира потребата од поголема прекугранична заштита на целото преспанско сливно подрачје, како и добра соработка помеѓу сите заштитени подрачја. Дополнителен важен исход од нашата соработка со генетичарите од Словенија беа и препораките кои ни ги упатија за како да ги подобриме нашите истражувања во иднина за да добиеме уште поголем процент на успешност на анализите. На следниот линк може да го преземете целосниот извештај каде може да прочитате подетално за сите овие, но и други корисни заклучоци.
Prespa bears know no bounds: Using genetics to estimate brown bear abundance in Prespa
Estimating the abundance of brown bears in the wild is a daunting task. It’s virtually impossible to directly observe the bears and estimate their abundance. Tagging them with individual specific tags is highly demanding and unfeasible in any real-life setting, as is reading of such tags. That is why, in many cases the abundance estimates of brown bear populations are still based on expert opinions and rarely backed by any defensible data. These so-called guesstimates are in many instances followed by the often-justified skepticism in their validity. Luckily, the possibilities opened up considerably with the rise of molecular genetics, which uses state-of-the-art methods that allow individual “tagging” of bears through genotypes obtained from genetic material that they left in the environment, like feces or hair.
Following the aforementioned natural progression of research, previous efforts to estimate the size of the population in Prespa (Stojanov et al. 2012) used questionnaire surveys to guesstimate the population number of the brown bear in the wider Prespa region to be around 60, of those 35 in Macedonian Prespa, 18 in Greek Prespa and 7 in Albanian Prespa.
This led to the idea of conducting a two-year transboundary study in Prespa using novel genetic techniques to estimate the abundance of brown bears in the region, as part of the project “Strengthening NGO-led Conservation in the Transboundary Prespa Basin”, implemented by the PrespaNet NGO network. The broader scope of the study was to estimate the dietary habits and habitat use of the brown bear through scat collection, while using the fresh samples to genotype the individuals. The sampling was conducted in all three range countries and the samples were sent to genetic experts from Ljubljana who performed the next-generation sequencing. Besides estimating the brown bear abundance in the area, the secondary goal was also to get some insight on the genetic diversity of these bears.
The genetic study revealed a minimum of 51 individuals, 19 females and 32 males in the entire study area, which is well within the expectations and in accordance with the previous guesstimates. Genetic diversity in bears in the Prespa Region seems somewhat lower than that observed in the west Balkans, but considerably higher than in the European bear populations that are known to be very small and endangered. This fits with the findings of other studies in that wider geographic region.
Recaptures enable the possibility of connecting the sampling locations of the same individual, giving insight into their movement and use of corridors (see photo). While this study did not achieve a detailed mark-recapture estimate of bear abundance in the area due to the somewhat poor quality of the samples, it did manage to produce some preliminary results of spatial patterns of bears in the region. Notably, some of the bears cross the borders between the countries, with two male individuals observed to make longer excursions throughout the study area. Results like these highlight the importance of good habitat connectivity and the use of bears as flagship species to enforce a better protection of biodiversity hotspots such as Prespa.
This study is the first of its type in the region, and the results, even though not exceptional, were perfectly acceptable for a pilot study. This allows for considerable optimism if a similar or larger study would be repeated and, considering all the field know-how and experience that was gained by the project partners, we firmly believe that a highly successful study of brown bear population size and distribution could be done in the area in the future.
You can read more about these and other interesting findings of the study in the full report on the following link.
Нови евлови шуми за Езерани
Преку интензивна работа последниве неколку години дознавме каде се наоѓаат евловите шуми во Преспа, кои се заканите со кои се соочуваат и беше изработена физибилити студија преку која ги идентификувавме парцелите во ПП „Езерани“ кои се најпогодни за реставрација на ова приоритетно живеалиште за цела Европа.
На крајот од 2020та спроведовме и пилот активност преку која неколку млади евли со локално потекло пуштија корења во претходно избрана парцела и се сега на пат кон воспоставување на нова шума во заштитеното подрачје!
Во 2021ва, со почеток на „Проект Преспа“, одиме чекор понатаму каде нашата подрачна канцеларија во Ресен започна соработка со расадникот Асамати на подрачното шумско стопанство Преспа на ЈП Национални Шуми. Сериозната реставрација бара и сериозни капацитети кои ги најдовме преку оваа нова соработка. ПШС Преспа успешно подигнаа млади евли од локално семе собрано од тимот на МЕД, со цел зачувување на локалниот генетски диверзитет. Евлите се во одлична состојба и ќе бидат згрижени од страна на ПШС Преспа и МЕД сѐ до моментот на нивно засадување во ПП „Езерани“ зимата која следи.
Новите евлови шуми создаваат живеалишта за голем дел од преспанскиот биодиверзитетот а со тоа и за голем дел од жителите на влажните живеалишта долж крајбрежјето на езерото. Влажните живеалишта околу езерото се и неговите природни бубрези и дополнително помагаат да се одржуваат резервите со подземни води кои пак штитат од нагли промени во водостојот на кои сме сведоци во последните неколку децении. Се надеваме дека од година во година ќе можеме значително да ги зголемиме површините под ова приоритетно живеалишта низ Преспа користејќи локално семе, а со тоа ќе помогнеме во нејзиното зачувување преку локални решенија!
Активностите се дел од проектите „Прекугранична заштита на регионот Преспа преку заеднички партнерски акции на ПреспаНет“ (2018-2021) и „Проект Преспа“ (2021-2024) спроведени во Македонија од страна на МЕД преку ПреспаНет мрежата и финансирани од PONT и Aage V. Jensen
Прирачник за живеалишта
Научете да ги препознавата најкарактеристичните растителни и животински видови во живеалиштата долж преспанското крајбрежје. Преземете ги различните поглавја од прирачникот (со намален квалитет во PDF) и станете експерт за живеалишта на следните линкови:
- Вовед
- Блатна вегетација
- Водна вегетација
- Ливадска вегетација
- Панонски степски песочници
- Шумска вегетација
- Монокултури
- Голи камења и карпи со ретка вегетација
Примерок од печатениот прирачник може да добиете штом се упатите да истражувате во Преспа и не посетите во нашата подрачна канцеларија во Ресен !
За полесно да се снајдете околу Преспа со топонимите споменати во прирачникот, преземете го нашиот лифлет за живеалишта со карта од прекуграничниот преспански басен.
ПреспаНет информатор 2018-2021
Од следниот линк преземете го и прочитајте го последниот информатор на ПреспаНет за проектот „Прекугранична заштита на регионот Преспа преку заеднички партнерски акции на ПреспаНет“ финансиран од PONT и Aage V. Jensen. Информаторот ги претставува главните резултати на проектот на многу кондензиран начин и со најголем осврт на последната година – овие резултати ќе бидат темел врз кој ќе дејствуваме во следните три години при значително поразновидниот тригодишен проект на ПреспаНет кој следи. Многу повеќе информации наскоро!
„Типови на живеалишта“
Тоа се местата или „хабитатите“ кои живиот свет на Земјата би ги нарекол свој дом, и заедно ја сочинуваат биолошката разновидност на нашата планета.
Прочитајте повеќе за типовите на живеалишта низ прекуграничната Преспа, или пак посетете ги со помош на кусиот прирачник во електронската верзија од нашиот нов леток, подготвен како дел од проектот на „ПреспаНет“ – „Прекугранична заштита на регионот Преспа преку заеднички партнерски акции на „ПреспаНет““, финансиран од PONT и Aage V. Jensen Charity Foundation, со поддршка од EuroNatur, наскоро достапен и во печатена верзија!
Истражување и управување со влажни ливади
Согласно сите утврдени значајности, уште од почетокот на 2019-та година, тим експерти на МЕД отпочна со пилот активности за управување на влажните ливади околу Преспанското Езеро. Најпрвин, беше утврдена нивната дистрибуција долж преспанското крајбрежје (Слика 1) со вкупна површина од 547 ha. Хабитатната карта откри четири различни типа влажни ливади во македонскиот дел од Преспа:
- Медитерански високо тревести ливади (Mediterranean tall humid herb grasslands of the Molinio-Holoschoenion),
- Ливади со Carex (Beds of large Carex spp.),
- Ливади со Calamagrostis (Calamagrostis epigeios comm.),
- Ливади со Trifolium. (Helleno-Moesian riverine and humid Trifolium meadows)
Ливадите со Calamagrostis се најшироко застапени со нешто помалку од 400 ha. Следеше пресметка на биомаса преку екстраполации на анализите од примероци собрани од терен. Вкупната биомаса на влажните ливади во регионот изнесува нешто помалку од 2000 тони, од кои ливадите со Calamagrostis изнесуваат дури ~1200 тони.
За да го потврдиме социо-економското, како и културолошкото значење на влажните ливади, беа спроведени интервјуа (во форма на прашалници-анкети) со локалните жители во поголем број населени места на територијата на општина Ресен. Севкупно беа пополнети 59 прашалници со сопственици на влажни ливади. Од нив, 44% ги косат своите ливади со што ја задоволуваат целосната прехрана за својот добиток, а 56% велат дека немаат потреба од сено, па затоа и не ги косат. Половина од овие сепак би ги коселе своите ливади доколку добиваат субвенции за произведеното сено.
Беа спроведени и краткотрајни истражувања на биодиверзитетот кои открија дури три нови вида пајаци за Македонија и три нови вида скакулци за Преспа, но и огромни негативни разлики во видовиот диверзитет на ливадите изложени на земјоделските практики во регионот.
Препораките кои произлегоа од резултатите добиени од активностите во 2019та година дадоа неколку насоки за подобрување на состојбата на влажните ливади. Меѓудругото, беше предложено спроведување на пилот проект за стимулирање на летно косење на влажните ливади, отстранување на сеното (биомасата), и распределување до локалните сточари за употреба како храна за добитокот. Хронолошки преглед на пилот активностите би изгледал вака:
(1) Селекција на парцели од влажни ливади за косење
Во рамки на оваа активност беше направен систем од критериуми за избор на соодветна парцела на која би се спровело косењето:
- да бидат во рамки на Паркот на природа „Езерани“.
- да не бидат во рамки на зона за строга заштита.
- да бидат во државна сопственост.
- да бидат просторно дитрибуирани како „пуфери“ помеѓу насади – овоштарници.
- да бидат поголеми од 2 хектари.
- да има пристапни патишта за движење на механизација за косење.
(2) Комуникација и партнерство со општина Ресен како управувач со ПП „Езерани“ – во оваа активност се опфатени рабтони состаноци и теренски посети со претставници на заштитеното подрачје.
(3) Избор на соодветни техники на косење и ангажирање на косачи – Беа ангажирани локални косачи со соодветна техника и механизација за косење за добивање на употребливо сено.
(4) Косење на ливадите – оваа активност се спроведе во втората половина од месец август. Вкупно беа искосени 16.054 m2. Од таа искосена површина 11.858 m2 припаѓаат на заедницата претставена од Calamagrostis epigejos и 4.196 m2на состоини од големи форми на Carex spp.
(5) Сушење, собирање и балирање на сеното – овие активности беа спроведени до крај на август. Вкупно беа избалирани 350 бали на сено од ливадите.
(6) Избор на локални сточари и распределба на сеното – претставници на општина Ресен и МЕД го распределија балираното сено.
Ден на биодиверзитетот 22.05.2020
Придржувајќи се до сите мерки за справување со пандемијата МЕД вложи огромен труд за да го одбележи овогодинешниот ден на биодиверзитетот. Заедно со нашите партнери од Грција (SPP) и Албанија (PPNEA) ги пребројавме паровите од розикавиот и кадроглавиот пеликан на големото и малото Преспанско Езеро. Додека се движевме по предодредените точки за броење се сретнавме со нашите соработници од паркот на природата „Езерани“ и волонтери и активисти од регионот кои ни помогнаа нашата тура да ја завршиме на едно од најспецијалните места во нашата држава – островот Голем Град. Но, да не должиме премногу, дел од дневната авантура може да ја видите на фотографиите и видеата кои ги споделувавме во живо на фејсбук:
Markova Noga 
Шумска желка/Hermann’s torotise 
Бел штрк/White stork 
Орел змијар/Short-toed snake eagle 
Блатна перуника/Yellow иris 
Ezerani 
Ноќни чапји/Black-crowned night heron 
Селски ластовички/Barn swallows 
Македонска гуштерица/Erhaard’s wall lizard 
Golema Reka 
Јајца од желка/Tortoise eggs 
Езерска жаба/Marsh frog 
Полноглавци/Tadpoles 
Гоелми корморани/Great cormorants 
Блатна школка/Swan mussel 
Сива чапја/Grey heron 
Golem Grad 
Golem Grad
Прва точка: броиме на локалитетот Маркова Нога и средба со желка
Втора точка: Наколец-Штрбово и накусо за влажните живеалишта во Преспа
Парк на природата (ПП) „Езерани“, средба со Ајман Ал-Мала – раководителот на телото за управување со ова заштитено подрачје
Трета точка: ПП „Езерани“
Трета точка: Набљудувачницата во ПП „Езерани“
Четврта точка: Сир Хан, средба со безопасен жолт смок
Порака од нашите соработници од Националниот парк „Галичица“
Порака на англиски од с. Коњско до нашите соработници во Грција и Албанија. Петтата точка беше во с. Стење.
Приближување до последната шеста точка: островот Голем Град
обиколка околу островот Голем Град
Голем Град – симбол на биодиверзитетот
Мониторинг на мрморци со НП „Галичица“
Започна детален мониторинг (по методологијаta залови-означи-пушти [capture-mark-recapture]) на македонскиот мрморец (Triturus macedonicus, вид на опашест водоземец) во Симонческа Локва на планината Галичица. Во тек на две сесии заловувавме мрморци со помош на посебни водни стапици (aquatic funnel traps). За време на двете сесии беа фотографирани уникатните стомачни шари на сите заловени единки за нивно препознавање во случај на ре-заловување. Овој ефикасен и проверен метод за одредување на големината на популацијата на опашести водоземци за прв пат се спроведува во Македонија и е уште еден доказ за плодната соработка помеѓу НП Галичица и МЕД. Разработувањето и примена на вакви стандардизирани методи се клучни за аспирациите на Македонија кон Европската Унија. Македонскиот мрморец се наоѓа на вториот додаток (Annex II) на Европската директива за живеалишта, што значи дека нивното присуство некаде го прави даденото подрачје кандидат за заштитено NATURA 2000 подрачје, и ЕУ налага да неговите популации бидат контонуирано мониторирани.
Македонски мрморец/Macedonian newt 
Поставување на замки/Setting up aquatic funnel traps 
Поставени замки во Симонческа локва/ Aquatic funnel traps in Smoncheska Pond 
Фотографирање на единки/Photographing individuals 
заловена единка – прва сесија/captured individual – session I 
ре-заловена единка – втора сесија/recaptured individual – session II
